Contribuciones del documental interactivo a la renovación de las narrativas periodísticas: realidades y desafíos

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.4185/RLCS-2017-1171

Palabras clave:

Documental interactivo, no ficción interactiva, documental web, narrativas digitales, ciberperiodismo, multimedia

Resumen

El ciberperiodismo encuentra en la no ficción interactiva un lugar adecuado para el desarrollo de los relatos. Los medios adoptan las nuevas formas interactivas e híbridas para enfrentarse al desafío de Internet y dar respuesta a las necesidades de unas audiencias más activas y permanentemente conectadas. Metodología: En este artículo, se presentan los resultados del análisis cualitativo de diez documentales interactivos publicados entre los años 2010 y 2016. Al mismo tiempo, se identifican tendencias en la renovación del periodismo junto a la propuesta de parámetros basados en la caracterización de esta forma narrativa. Resultados y conclusiones: El documental interactivo se encuentra en una fase de diversificación, ya consolidado en países como Francia, Estados Unidos y Canadá. En referencia a las características del género, se percibe un notable desarrollo y un destacado potencial, en contraste con el reto que supone un contexto en cambio.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Biografía del autor/a

Jorge Vázquez-Herrero, Universidad de Santiago de Compostela

Doctorando en Comunicación e Información Contemporánea por la Universidad de Santiago de Compostela, miembro del grupo de investigación Novos Medios de la misma universidad e investigador visitante en la Cátedra Latinoamericana de Narrativas Transmedia (Universidad Nacional de Rosario, Argentina).

Investiga sobre narrativas digitales de no ficción interactiva, enfocándose en el conocimiento del documental interactivo y las narrativas interactivas en los cibermedios.

Es beneficiario del Programa de Formación del Profesorado Universitario financiado por el Ministerio de Educación, Cultura y Deporte (Gobierno de España).

María-Cruz Negreira-Rey, Universidad de Santiago de Compostela

Doctoranda en Comunicación e Información Contemporánea por la Universidad de Santiago de Compostela e investigadora en formación en el grupo Novos Medios (USC).

Desarrolla sus investigaciones en los ámbitos del ciberperiodismo y los medios de proximidad, centrándose en los cibermedios hiperlocales de España y Portugal.

Xosé Pereira-Fariña, Universidad de Santiago de Compostela

Profesor Titular en el Departamento de Ciencias de la Comunicación en la Universidad de Santiago de Compostela y miembro del grupo de investigación Novos Medios.

Actualmente es Vicerrector de Comunicación y Coordinación de la Universidad de Compostela.

Ha trabajado en varios proyectos de investigación relacionados con el análisis de contenido y la convergencia digital entre los diferentes medios de comunicación.

Citas

Almeida, A. & Alvelos, H. (2010): "An Interactive Documentary Manifesto". ICIDS’10 Proceedings of the Third Joint Conference on Interactive Digital Storytelling: 123–128. Heidelberg, Alemania: Springer-Verlag Berlin. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-642-16638-9_16

Aston, J. & Gaudenzi, S. (2012): "Interactive documentary: setting the field". Studies in Documentary Film 6(2): 125–139. DOI: https://doi.org/10.1386/sdf.6.2.125_1

Bernal, S. & Chillón, L. A. (1985): Periodismo informativo de creación. Barcelona: Mitre.

Bruzzi, S. (2006): New Documentary. London and New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203967386

Canavilhas, J. (2011): "El nuevo ecosistema mediático". Icono.comunicación (1), 13–24.

Canavilhas, J. (2015): "Nuevos medios, nuevo ecosistema". El profesional de la información 24(4), 357–362. DOI: https://doi.org/10.3145/epi.2015.jul.01

Casals, M. J. (2001): "La narrativa periodística o la retórica de la realidad construida". Estudios sobre el Mensaje Periodístico 7, 195–219.

Castells, M. (2001): The Internet Galaxy. New York: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199255771.001.0001

Chillón, L. A. (1993): Literatura i periodisme. Literatura periodística y periodisme literari en el temps de la post-ficció. Valencia: Universidad de Valencia.

Chillón, L. A. (1994): La literatura de fets. Barcelona: Libergraf.

De la Peña, N., Weil, P., Llobera, J., Giannopoulos, E., Pomés, A., Spaniang, B., Friedman, D., Sánchez-Vives, M. V. & Slater, M. (2010): "Immersive journalism: Immersive virtual reality for the first-person experience of news". Presence: Teleoperators and virtual environments 19(4), 291–301. DOI: https://doi.org/10.1162/PRES_a_00005

Deuze, M. (2003): "The web and its journalisms: considering the consequences of different types of newsmedia online". New Media & Society 5(2), 203–230. DOI: https://doi.org/10.1177/1461444803005002004

Díaz Noci, J. & Salaverría, R. (Coords.) (2003): Manual de redacción ciberperiodística. Barcelona: Ariel.

Domínguez, E. (2013): Periodismo inmersivo: fundamentos para una forma periodística basada en la interfaz y la acción (Tesis doctoral, Universitat Ramon Llull, Barcelona, Spain). Retrieved January 1st, 2017, from http://www.academia.edu/3206171

Dovey, J. & Rose, M. (2012): "We’re happy and we know it: Documentary, data, montage". Studies in Documentary Film, 6(2), 159–173. DOI: https://doi.org/10.1386/sdf.6.2.159_1

Favero, P. (2013): "Getting our hands dirty (again): interactive documentaries and the meaning of images in the digital age". Journal of Material Culture 18(3), 259–277. DOI: https://doi.org/10.1177/1359183513492079

Fernández Parratt, S. (2003): Introducción al reportaje : antecedentes, actualidad y perspectivas. Santiago de Compostela: USC.

Gantier, S. & Labour, M. (2015): "User Empowerment and the I-Doc Model User". En Bihanic, D. (ed.) Empowering Users Through Design: Interdisciplinary Studies & Combined Approach for Technological Products and Services. Cham, Switzerland: Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-13018-7_13

Garza Acuña, C. J. (2003): Vigencia del relato como sentido de la realidad: análisis de reportajes históricos (Tesis doctoral, Universidad Complutense de Madrid, España).

Gaudenzi, S. (2013): The Living Documentary: From Representing Reality to Co-Creating Reality in Digital Interactive Documentary (Doctoral thesis, Goldsmiths, University of London, London, United Kingdom). Retrieved January 1st, 2017, from http://research.gold.ac.uk/7997/1/Cultural_thesis_Gaudenzi.pdf

Gershon, R. (2016): Digital Media and Innovation. Los Ángeles: SAGE.

Gifreu, A. (2013): El documental interactivo como nuevo género audiovisual. Estudio de la aparición del nuevo género, aproximación a su definición y propuesta de taxonomía y de modelo de análisis a efectos de evaluación, diseño y producción (Tesis doctoral, Universitat Pompeu Fabra, España). Retrieved January 1st, 2017, from http://agifreu.com/interactive_documentary/TesisArnauGifreu2012.pdf

Gifreu, A. (2015): "Evolución del concepto de no ficción. Aproximación a tres formas de expresión narrativa". Obra Digital (8), 14–39. DOI: https://doi.org/10.25029/od.2015.54.8

Hayes, A. F. (2013): Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: Guilford Press.

Irigaray, F. & Lovato, A. (2015): Producciones transmedia de no ficción. Análisis, experiencias y tecnologías. Rosario: UNR.

Jenkins, H. (2003): "Transmedia Storytelling: Moving characters from books to films to video games can make them stronger and more compelling". Technology Review. Retrieved January 1st, 2017, from https://www.technologyreview.com/s/401760/transmedia-storytelling/

Jenkins, H. (2006): Convergence culture: where old and new media collide. New York: New York University Press.

Larrondo, A. (2007): El reportaje hipermedia. Análisis del género en los especiales de Elmundo.es, Elpaís.com y Lavanguardia.es (Tesis doctoral, Universidad del País Vasco, España).

Larrondo, A. (2009): "La metamorfosis del reportaje en el ciberperiodismo: concepto y caracterización de un nuevo modelo narrativo". Comunicación y Sociedad 22(2), 59–88. DOI: https://doi.org/10.15581/003.22.36258

Larrondo, A. (2015): "Cibergéneros para la profundización informativa y el diálogo: reportaje, crónica, entrevista y otros". En Núñez Ladevéze L (Coord.) Periodismo en la red: géneros, estilos y normas. Madrid: Editorial Universitas.

Larrondo, A. (2016): "El relato transmedia y su significación en el periodismo. Una aproximación conceptual y práctica". Trípodos 38, 31–47.

Liuzzi, Á. (2015): "El documental interactivo en la era transmedia: de géneros híbridos y nuevos códigos narrativos". Obra Digital 8, 105–135. DOI: https://doi.org/10.25029/od.2015.52.8

Luther Mott. F. (1968): A history of American magazines. Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press.

Manovich, L. (2013): Software takes command. New York, London: Bloomsbury. DOI: https://doi.org/10.5040/9781472544988

Marrero, L. (2008): "El reportaje multimedia como género del periodismo digital actual. Acercamiento a sus rasgos formales y de contenido". Revista Latina de Comunicación Social 63, 348–367.

Miles, A. (2014): "Materialism and interactive documentary: sketch notes". Studies in Documentary Film 8(3): 205–220. DOI: https://doi.org/10.1080/17503280.2014.958894

Moloney, K. (2011): Porting Transmedia Storytelling To Journalism (Doctoral thesis, University of Denver, Denver, United States). Retrieved January 1st, 2017, from http://www.colorado.edu/journalism/photojournalism/Transmedia_Journalism.pdf

Nash, K. (2012): "Modes of interactivity: analysing the webdoc". Media, Culture & Society 34(2), 195–210. DOI: https://doi.org/10.1177/0163443711430758

Nash, K. (2014): "Strategies of interaction, questions of meaning: an audience study of the NFBs Bear 71". Studies in Documentary Film, 8(3), 221–234. DOI: https://doi.org/10.1080/17503280.2014.958904

Nichols, B. (2001): Introduction to documentary. Bloomington: Indiana University Press.

O’Flynn, S. (2012): "Documentary’s metamorphic form: Webdoc, interactive, transmedia, participatory and beyond". Studies in Documentary Film 6(2), 141–157. DOI: https://doi.org/10.1386/sdf.6.2.141_1

Palau, D. (2007): "El reportaje digital. Una apuesta narrativa frente al archivo documental". Comunicación y Pluralismo 4, 67–88. DOI: https://doi.org/10.36576/summa.29150

Porto Renó, D. (2013): "Diversidade de modelos narrativos para documentários transmídia". Doc On-line 14, 93–112.

Porto Renó, D. and Flores, J. (2012): Periodismo transmedia: reflexiones y técnicas para el ciberperiodista desde los laboratorios de medios interactivos. Madrid: Fragua.

Rodríguez, M. I. & Molpeceres, S. (2013): "Los nuevos documentales multimedia interactivos: construcción discursiva de la realidad orientada al receptor activo". Historia y Comunicación Social 18, 249–262. DOI: https://doi.org/10.5209/rev_HICS.2013.v18.44325

Salaverría, R. (2005): Redacción periodística en Internet. Navarra: EUNSA.

Salaverría, R. (2015): "Los labs como fórmula de innovación en los medios". El profesional de la información 24(4), 397–404. DOI: https://doi.org/10.3145/epi.2015.jul.06

Scolari, C. (2013): Narrativas transmedia: cuando todos los medios cuentan. Barcelona: Centro Libros PAPF.

Toffler, A. (1980): The third wave. Barcelona: Plaza & Janés Editores.

Uricchio, W. (2015): Mapping the intersection of two cultures: interactive documentary and digital journalism. Massachusetts: MIT. Retrieved January 1st, 2017, from http://opendoclab.mit.edu/interactivejournalism/

Vázquez-Herrero, J. & López García, X. (2017). "Interactive Feature: A Journalistic Genre for Digital Media". En Campos Freire, F., Rúas Araújo, X. y López García, X. Media and Metamedia Management. Cham, Switzerland: Springer International Publishing. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-46068-0_16

Publicado

27-03-2017

Cómo citar

Vázquez-Herrero, Jorge, María-Cruz Negreira-Rey, y Xosé Pereira-Fariña. 2017. «Contribuciones Del Documental Interactivo a La renovación De Las Narrativas periodísticas: Realidades Y desafíos». Revista Latina De Comunicación Social, n.º 72 (marzo):397-414. https://doi.org/10.4185/RLCS-2017-1171.

Número

Sección

Artículos